کتابخانه های مرو

مطالعه تاریخ کتابخانه های مرو در قرون وسطی بخصوص در عصر سلجوقیان بزرگ که در دوران خود به عنوان یکی از کانون های علمی به شمار می رفت را به عنوان یکی از وظایف پیش روی خود قرار دادیم.
منبع اصلی این کتاب نوشته های یاقوت حموی (1170-1229میلادی) درباره همان کانون ها و مراکز علمی و افکار دانشمندان مختلف جهان درباره آن است که در اثر مهم خود تحت عنوان “معجم البلدان – فرهنگ اسلامی جغرافیایی- بجا گذاشته است.
حقیقتا این اطلاعات نسبتا کوتاه، صرف نظر از اختصارشان بسیار ارزشمند هستند. چرا که یاقوت حموی در سالهای 1213- 1215 میلادی به کشور های خاور نزدیک که در مسیر بین قاهره پایتخت بین مصر و ترکمنستان قرار داشتند سفر کرده و پس از مطالعه کتابخانه های غنی مراکز فرهنگی آن زمان، در اواخر عمر خود در سالهای 1224میلادی – تمامی کتابخانه های مرو را ارزیابی کرده و خاطرات خویش را به رشته تحریر درآورده است در بخشی از نوشته های او این چنین آمده است:
هنگامی که از آنجا(مرو) رفتم ده ها کتابخانه وقفی در آنجا بود، در هیچ جای جهان چنین کتابخانه های متعدد و با شکوهی ندیده بودم. من با مشغول شدن مطالعه آن ها لذت می بردم و اطلاعات مفید و مورد نیاز خود را بدست می آوردم. عشق من نسبت به کتابهای موجود در اینجا مرا به فراموشی سایر شهر ها وادار و توجه مرا از خانواده و فرزندان دور می کرد. قسمت عمده اطلاعات ارزشمندی که در این کتاب و سایر آثارم جمع آوری کرده ام از کتابهای همین کتابخانه مرو می باشد.